تهویه مطبوع
انجام عملیاتی بر روی هوا تا بتوان شرایط هوای مکان مورد نظر را برای زندگی کردن، فعالیت یا کارکرد صنعتی معین، راحت و سالم کرد و به حد مطلوب رساند.
تهویه مطبوع باعث می‌شود شرایط هوا طبق روش خاصی ثابت بماند یا تغییر کند.
تهویه مطبوع یا هوارسانی مطبوع یا هوایش مطبوع شاخه‌ای از مهندسی مکانیک است.
وظیفه آن ایجاد شرایطی است که موجب رفاه شود و برای نگهداری محصول یا موجود یا فرایند معینی مورد نیاز باشد.
برای انجام چنین کاری می بایست دستگاهی با ظرفیت مناسب نصب و در طول سال کنترل گردد.
ظرفیت دستگاه با حداکثر فشار لحظه‌ای واقعی تعیین می‌گردد و نوع کنترل نیز با توجه به شرایطی که باید در طی مدت اعمال پیک بار و بار جزئی تأمین شود، تعیین می‌شود.
اندازه گیری بار ممکن است گاهی به دقیق و گاهی نیز با روشهای تقریبی انجام شود. دقت در اندازه گیری فشار و بار یکی از عوامل بالا بردن راندمان مصرف انرژی است.
تهویه مطبوع معمولاً شامل:سرمایش،گرمایش،رطوبت پاشی و رطوبت گیری و تصفیه هوا می‌باشد.
انواع سیستم‌های تهویه مطبوع
- ۱سیستم‌های هوا–آب
- ۲سیستم تهویه مطبوع تمام آب
- ۳سیستم تهویه مطبوع تمام هوا
- ۴سیستم هوا شوی
- ۵سیستم هواساز
انواع سیستم‌های تهویه مطبوع
تهویه مطبوع به سیستمی گفته می‌شود که بتواند سه فاکتور،دما ، رطوبت و سرعت جریان هوا را تعیین کند.
به طور کلی تمام سیستم‌های تهویه مطبوع بر یک سیال استوار هستند که گرما و سرما را به محل مورد نیاز انتقال می دهند.
بر اساس نوع سیال می‌توان سیستم‌های تهویه مطبوع را به سه دسته
۱- سیستم تهویه مطبوع تمام هوا
۲-سیستم‌های آب و هوا – آب
۳-سیستم تهویه مطبوع تمام آب تقسیم کرد.
سیستم‌های هوا–آب
این سیستمها مزیت‌ها و معایب هر دو سیستم بعد را خواهند داشت و به طور معمول در این نوع سیستمها گرمایش به توسط آب و سرمایش توسط هوا صورت می‌گیرد.
لازم است گفته شود که گرمایش با آب معمولاً به دو روش امکان‌پذیر است.
گرمایش با آب گرم که با دمای ۷۰ تا ۹۰ درجه سانتی‌گراد کار می‌کند و گرمایش با آب داغ که در این سیستم با تحت فشار گزاشتن کل سیستم، دمای آب را تا بالای ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد افزایش می‌یابد.
گرمایش با آب داغ معمولاً در ساختمان‌هاو مجموعه های عظیم یا مکان هایی که به دلیل افزایش طول مسیر لوله کشی در آب افت حرارت ایجاد می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سیستم تهویه مطبوع تمام آب
این سیستمها نمی‌توانند میزان سطح رطوبت هوا را تغییر دهند اما به دلیل حجم کم تأسیسات و همچنین هزینه کم نصب و راه اندازی و نگهداری و تعمیرات بر سایر سیستمها مزیت دارد.
در این سیستم سیال ناقل گرمایش و سرمایش ،آب می‌باشد.
آب در موتورخانه در دستگاه‌های حرارتی مانند دیگ بخار یا دیگ آبگرم، گرم می‌شوند و برای گرمایش ساختمان در فصول سرد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برای فصول گرم مثل تابستان در موتورخانه از چیلر یا آبسرد کن برای تهیه آب سرد استفاده می‌شود و برای سرمایش ساختمان از این آب سرد استفاده می‌گردد.
آبگرم و آبسرد تهیه شده به داخل کویل‌های مبدل حرارتی اتاق‌ها (مثل فن کویل) ارسال می‌شود.
بادبزن یا فن متعلق به این دستگاه هوا را از روی کویل عبور داده و باعث گرمایش یا سرمایش اتاق‌های داخلی ساختمان می‌گردد.
سیستم تهویه مطبوع تمام هوا
تنها سیستمی که می‌تواند یک سیستم تهویه مطبوع کامل را فراهم کند.
مهمترین ایراد این سیستم ها حجم زیاد تجهیزات و کانالهای انتقال هوا می‌باشد.
در این سیستم نیز در موتور خانه دستگاه‌های تهیه آبسرد (چیلر) و آبگرم (دیگ آبگرم) با تجهیزات مربوطه فعالیت می‌کنند و برای تهیه و ارسال هوای گرم یا سرد از دستگاه‌هایی به نام هواساز مرکزی (a.h.u) استفاده می‌شود.
دستگاه هواساز دور از موتورخانه و در مکانی نزدیکتر به فضای تهویه شونده در اتاقکی نصب می‌شود.
سیال ناقل گرمایش و سرمایش به داخل کویل دستگاه هواساز پمپاژ می‌شود و هوایی که توسط فن با سرعت از روی این کویل عبور می‌کند سرد یا گرم شده و بوسیله کانالهای هوای سقفی بداخل فضاهای تهویه شونده وارد می‌شود.
توضیح اینکه هوای عبوری از روی کویل تصفیه فیزیکی شده و رطوبت زنی یا رطوبت گیری می‌شود و بعد به داخل فضاها ارسال می‌شود.
سیستم هوا شوی
نحوه عملکرد دستگاه ایرواشر بدین صورت است که آب شهری توسط یک پمپ به سیستم لوله کشی و توزیع آب دستگاه ایرواشر انتقال می یابد و سپس توسط نازل های تعبیه شده در ایرواشر سیستم آب با فشار زیاد و بصورت پودر بر روی تشتک انتهایی دستگاه پاشش می‌شود.
این عمل به افزایش انتقال حرارت بین آب و هوا کمک کرده و باعث می‌شود به کمک فن سانتریفوژی که در قسمت جلوی ایرواشر قرار دارد هوای سرد و مرطوب به وسیله ایرواشر ایجاد شود. یکی از مزایای این دستگاه تصفیه و شسته شدن هوا توسط آب می‌باشد.
سیستم های هواساز
دستگاه‌های رطوبت گیر
این دستگاه‌ها بصورت معمول با استفاده از پدیده فیزیکی تعریق ،رطوبت هوا را از بین می‌برد.
بدین معنی که با سرد کردن هوا ،دمای آن به پایین‌تر از نقطه شبنم می‌رسد و رطوبت هوا به صورت قطرات ریز آب از هوا خارج می‌شوند.
این دستگاه‌ها در حالت عادی بوسیله یک منبع برودت یک کویل را سرد کرده (کویل سرمایش ایجاد می‌کند) و با عبور هوا از روی کویل رطوبت آن گرفته می‌شود.
دستگاه های رطوبت ساز
این دستگاه ها با ارسال آب با فشار به طرف نازل هایی با خروجی باریک موجب پاشش آب به بیرون و تولید مه می شود.
این فشاز از طرف پمپ هایی با فشار های متغیر تولید می شود.
منابع
کسمایی، مرتضی. «اقلیم و معماری». تهران:نشر، ۱۳۷۸
دکتر محمود. «مهندس محیط». انتشارات دانشگاه تهران
سایت www.gree-iran.com